GERİ GELEN EŞYA İLE İLGİLİ BİR İNCELEME

GERİ GELEN EŞYA İLE İLGİLİ BİR İNCELEME

A ) KESİN İHRACI YAPILAN EŞYANIN GERİ GELMESİ

Geri gelen eşya, serbest dolaşımda bulunan eşyanın, Türkiye Gümrük Bölgesinden veya Türkiye’nin anlaşmalarla dahil olduğu gümrük birliği gümrük bölgelerinin diğer bir noktasından ihraç edildikten sonra üç yıl içinde yeniden serbest dolaşıma girmesi halinde bu beyan sahibinin talebi üzerine, ithalat vergilerinden muaf tutulur. Üç yıllık süre, beklenmeyen haller ve mücbir sebeplerle uzatılabilir.

Burada ithalat vergilerinden muafiyet eşyanın ihraç edildiği durumda geri gelmesi halinde uygulanmakla birlikte muafiyet hariçte işleme rejimi çerçevesinde Türkiye Gümrük Bölgesinden ihraç edilen eşya ile ihracı, bir dış ticaret önlemine konu olan eşyaya uygulanmaz. Bu muafiyet, geri gelen eşyanın ihracı sırasındaki ayniyeti değişmeden yeniden ithali halinde tanınmakta olup bu koşula Cumhurbaşkanlığınca istisna getirilebilir. Yukarıda zikredilen hükümler dahilde işleme rejiminin uygulanmasından sonra ihraç edilen ve daha sonra geri gelen işlem görmüş ürünlere de uygulanır. Aynı hüküm yeniden ihraç edilen işlem görmüş ürünler için de geçerlidir. Bu gibi durumlarda, eşyanın yeniden ihraç tarihi, serbest dolaşıma giriş tarihi olarak kabul edilir ve kanunen alınması gereken ithalat vergileri tutarı, dahilde işleme rejimi hükümlerine göre belirlenir. Dahilde işleme rejimi kapsamında ihraç edilen eşyanın geri getirilmesi durumunda, gümrük idaresince 2006/12 sayılı Dahilde İşleme Rejimi Tebliğinin 42. maddesine göre işlem yapılır.

B ) GERİ GELEN EŞYANIN İSPATI

• İhraç edilen eşyanın;
• Gönderildiği ülkede yürürlükte olan mevzuat nedeniyle serbest dolaşıma girememesi veya kullanıma arz edilmesi,
• Kusurlu olması veya sözleşme hükümlerine uygun olmaması nedeniyle alıcısı tarafından kabul edilmemesi,
• İhracatçının elinde olmayan nedenlerle olmayan sebeplerle amaçlanan kullanıma girememesi nedenleri ile geri gelmesi halinde, durumun Türkiye Gümrük Bölgesi dışındaki alıcıdan veya Türkiye Gümrük Bölgesi dışındaki kurumlardan alınacak belgelerle gümrük idaresine ispati gerekmektedir.
• Birinci fıkranın (b) bendinde belirtilen durumlarda, eşyanın ilk kullanım dışında kullanılmamış olması gerekmektedir. Bu durum, sadece eşyanın kusurlu olduğunun veya sözleşme hükümlerine uygun olmadığının, kullanılmadan anlaşılamayacağı haller için geçerli olacaktır.
• Birinci maddenin (c) bendinde belirtilen durumlar;
• Gönderilen kişiye teslim edilmeden önce, eşyanın tabiatından ileri gelen veya nakliye sırasında meydana gelen hasar yüzünden Türkiye Gümrük Bölgesine geri gelen eşya,
• Tüketilmek veya satılmak amacıyla yurtdışındaki sergi ve fuarlara gönderilen ancak, tüketilmeden veya satılmadan geri gelen eşya,
• Alıcısının fiziksel bir engeli veya yasal bir engel nedeniyle alıcısına teslim edilemeyen eşya

(ç)  Tabi afetler, tehlikeli ve salgın hastalıklar, büyük yangınlar, radyasyon ve hava kirliliği gibi önemli nitelikteki kimyasal ve teknolojik olaylar ile büyük nüfus hareketleri gibi kriz halleri veya siyasi ya da sosyal durumlarda meydana gelen ani ve beklenmeyen değişiklikler yüzünden alıcısına teslim edilemeyen veya ihracına ilişkin sözleşmede belirtilen tarihten sonra teslim edilen eşya,

(d)  Türkiye Gümrük Bölgesi dışındaki ülkelere gönderilen ancak, piyasa kuralları gereği gönderildiği ülkede satılamayan sebze ve meyveler için uygulanır.

(4) Serbest dolaşımda iken ihraç edilen ancak çeşitli nedenlerle geri gelen ticari kullanıma mahsus kara taşıtları, iş makineleri ve üretime yönelik makineler, ayniyet tespiti kaydıyla, yukarıdaki fıkralarda belirtilen şartlara bağlı olmaksızın, geri gelen eşya muafiyetinden faydalandırılır.

Yine, daha önce Türkiye Gümrük Bölgesinden ihraç edilen eşyaya ait olduğu anlaşılan parçaların geri gelmesi halinde gümrük vergilerinden muafiyet uygulanır. Bu hüküm Türkiye Gümrük Bölgesinden ihraç edilen makinelere, araçlara, aletlere veya diğer ürünlere ait olan ve ait olduğu uzman raporlarla kanıtlanan parça ve aksesuarı içeren eşyaya da uygulanır.

C ) GERİ GELEN EŞYANIN BEYANI

Türkiye Gümrük Bölgesinden ihraç edildikten sonra geri gelen eşyanın beyanı, beyanın kontrolü ve diğer işlemler 180 ila 195. Madde hükümlerine göre yapılır. Yükümlü, ilgili gümrük idaresine eşyanın Türkiye Gümrük Bölgesinden ihracına ilişkin Gümrük beyannamesi ve ayniyet tespitine ilişkim diğer belgeleri ibraz eder. Yine konsinye satış suretiyle ihraç edilen eşyanın çıkışında, gönderildiği yerde satılmayıp geri gelme ihtimali göz önünde bulundurularak ayniyet tespitine ilişkin tüm destekleyici bilgiler gümrük beyannamesine eklenir. Bu suretle ihraç edilen eşyanın geri gelmesi halinde Gümrük Yönetmeliğinin 448. Maddesine göre işlem yapılır. Burada dikkat edilmesi gereken hususlardan biri de, geri gelen eşyanın gümrük idareleri tarafından ayniyet tespitinin yapılması zorunlu olup bu çerçevede gerekli görülmesi halinde tahlile tabi tutulması ve tahlil sonucuna göre işlem yapılması da yine mevzuat gereğidir.

D ) YARARLANILAN MENFAATİN İADESİ

• İhraç edildikten sonra geri gelen eşyanın gümrük vergilerinden muaf olarak serbest dolaşıma girebilmesi için ihracat nedeniyle yararlanılan hak ve menfaat varsa bunların iade edildiğini gösteren belgenin beyannameye eklenmesi gerekmektedir.
• İhracat nedeniyle katma değer vergisi ve özel tüketim vergisinden veya istinasından yararlanan eşyanın katma değer vergisi ve özel tüketim vergisi tahsil edilir.
• İhraç edildikten sonra geri gelen eşyaya tekabül eden katma değer vergisi ve özel tüketim vergisi ile ihracata ilişkin diğer hak ve menfaatlere karşılık gerekli teminatın verilmesi halinde söz konusu hak ve menfaatlerden yararlanılıp yararlanılmadığının tespit edilmesinden önce eşyanın teslimine Bakanlıkça belirlenecek usul ve esaslar çerçevesinde izin verilir. (G.Y. 451)

Burada yararlanılan menfaatlerin iadesi ile ilgili olarak aşağıdaki şekilde bir prosedür izlenmesi

Gerekmektedir

1. İhraç kaydıyla imalatçıdan mal satın alımlarında KDV iade-mahsup işleminin imalatçı tarafından yapıldığı hususu da dikkate alındığında, bu şekilde imalatçının KDV iadesi alıp, malın tekrar yurda gelmesi durumunda vergi dairesine bilgi verilmemesi nedeniyle, haksız KDV alınması (veya mahsup yapılması) ihtimalin önüne geçilmesi bakımından gümrük müdürlüklerinin, “geri gelen eşya” da sadece ihracatçının bağlı olduğu vergi dairesine değil, ihracat beyannamesi ve eki belgelerde yer alan bilgilerden tespit edilebilmesi durumunda, imalatçının ( özellikle ihraç kaydıyla yapılan satışlarda ) vergi dairesine de bilgi vermeleri gerekmektedir.
2. Geri gelen eşyaya uygulanacak ithalat vergileri muafiyetinin, eşyanın ithalatçısından başka biri adına, örneğin imalatçısı veya usulü dairesinde eşyayı devralan gerçek kişi veya firma adına, gelmesi durumunda, muafiyet uygulanıp uygulanmayacağı yönünde oluşabilecek tereddüdün giderilmesi bakımından, muafiyetin eşyaya ilişkin olduğu hususu da dikkate alınarak, beyan sahibinin takipte bulunması ve varsa ihracat nedeniyle faydalanılan hak ve menfaatin iadesi koşuluyla, eşyanın ithalat vergilerinden muaf tutulması gerekmektedir.
3. Kesin ihracatı yapıldıktan sonra geri gelen kullanılmış eşyanın başta garanti kapsamında arızalanması veya istenilen nitelikte çıkmaması gibi muhtelif sebeplerle geri gelmesi durumunda, ithalat rejim kararının 7. maddesi hükmünün tatbik edilmeyerek, 4458 sayılı Gümrük Kanununun 168. maddesi kapsamında gümrük vergilerinden muaf olarak “geri gelen eşya” statüsünde ithalinin gerçekleşmesi gerekmektedir. (2013/33 Sayılı Genelge)

E )   GERİ GELEN EŞYA İLE İLGİLİ SÜRELER, GETİRİLMEYEN İLE KESİN İHRACATA DÖNÜŞTÜRÜLEN EŞYA

Geri getirilme süresinin başlangıcı eşyanın fiilen ihraç edildiği tarihtir.  Çıkışın partiler halinde yapılması halinde, her partiye ilişkin sürenin başlangıcı ayrı ayrı göz önünde bulundurulur. Üç yıllık süre doğal afet, getirildiği ülkedeki iç karışıklık, abluka ve savaş hali, resmi makamlarca getirilen yasaklar veya eşyanın alıkonulması gibi mücbir sebep ve beklenmeyen hallerle uzatılabilir. Özel ve zorunlu durumlar Bakanlıkça incelenir ve sonuçlandırılır. ( G.Y. 452 )

• Eşyanın süresi içinde mücbir sebep belgesi ile süre uzatımı talebi olmaksızın Kanunun 168. maddesinin birinci fıkrasında belirtilen üç yıllık süreyi veya üç yıllık sürenin üzerinde gümrük idaresince uzatılan süre varsa bu süreyi aşarak geri getirilmesi halinde, kanunun 241. maddesinin üçüncü fıkrasının (ı) bendi ( iki kat para cezası ) uyarınca usulsüzlük cezası tatbiki ile gümrük vergileri tahsil edilerek serbest dolaşıma giriş rejimi hükümleri uygulanır.
• Eşya, kanunun 168. maddesinin birinci fıkrasında belirtilen üç yıllık süre aşılmaksızın ek süreler dahil verilen sürenin aşılarak geri getirilmesi halinde, kanunun 241. maddesinin üçüncü fıkrasının (ı) bendi ( iki kat para cezası ) uyarınca usulsüzlük cezası tatbiki ile gümrük vergileri tahsil edilmeden serbest dolaşıma sokulur.
• Geçici ihracat eşyasının, kanunun 168. maddesinin birinci fıkrasında belirtilen üç yıllık süre ile varsa gümrük idaresince verilen ek süreler bitiminde geri getirilmediğinin tespit edilmiş olması halinde; ihracat vergilerine tabi eşyadan bu vergiler tahsil edilir. Ancak, eşyanın daha sonra serbest dolaşıma sokulmak istenmesi halinde, birinci fıkra hükümleri uygulanır.
• Geçici ihracat eşyasının, tabi olduğu mevzuat hükümleri uyarınca ilgili kurumunca veya gümrük idaresince verilen süre ile varsa verilen ek sürelerin veya gümrük idaresince verilen böyle bir süre yoksa kanunun 168. Maddesinin birinci fıkrasında belirtilen üç yıllık süre ile varsa verilen ek sürelerin bitiminden önce, geçici ihracatın kesin ihracata dönüştürülmesi halinde, kesin ihracata ilişkin ihracat beyannamesinin düzenlenmesi ve ihracat rejimine ilişkin tüm mevzuat hükümlerine uyulmuş olması kaydıyla geçici ihracata konu eşyanın kati ihracata dönüştürülmesine izin verilerek ilgili rejim sonlandırılır.
• Geçici ihracatın dördüncü fıkrada belirtilen sürelerin bitiminden sonra kesin ihracata dönüştürülmek istenmesi halinde dördüncü fıkra hükümleri uygulanır. ( G.Y. 453 )

Dr. Muharrem CANİK

Mevzuat Koordinatörü